روغن موتور یکی از محصولات مصرفی پر کاربرد در خودرو است که وجود آن کمک زیادی به کارکرد خودرو می‌کند. زیرا روغن موتور ضمن اینکه توانایی و بازدهی موتور خودرو را افزایش می‌دهد، در کاهش چشم‌گیر مصرف سوخت نیز بسیار موثر است. به همین دلیل صاحبان خودرو همواره به دنبال استفاده از بهترین روغن موتورهای بازار هستند تا از خودرو در بهترین کیفیت خود استفاده کنند. برای افزایش آگاهی خود از کارایی‌های روغن موتور، بهتر است مقاله ویژگی روغن موتور خوب را مطالعه کنید.
تعویض روغن موتور یکی از فرایندهای مرسوم در سرویس دوره‌ای خودرو است. خودروهای سواری معمولی به‌ازای هر پنج هزار کیلومتر کارکرد، به تعویض روغن موتور نیاز دارند و در این بین برخی از فیلترها نیز نیاز به تعویض پیدا می‌کنند.
مراکز بسیاری در سراسر کشور وجود دارند که کار تعویض روغن و فیلترها را برای شما انجام می‌دهند. با این حال شما نیز می‌توانید این کار را در گاراژ شخصی خود انجام دهید و در هزینه‌های نگهداری خودرو صرفه جویی کنید. اگر تمایل دارید تعویض روغن موتور در خانه را بیاموزید، در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
لوازم مورد نیاز برای تعویض روغن موتور
همانقدر که استفاده از روغن موتور در خودرو حیاتی است، نحوه صحیح تعویض روغن موتور نیز اهمیت دارد. زیرا به طور کلی نحوه تعویض روغن باید اصولی و صحیح باشد تا کمترین آسیبی به موتور خودرو وارد نکند و موتور کاملا آماده برای ورود روغن موتور بعدی باشد. در همین راستا، این مقاله را به عنوان یک راهنمای جامع برای آموزش نحوه صحیح تعویض روغن موتور در اختیار شما می‌گذاریم. این مقاله را تا انتها بخوانید تا بتوانید روغن موتور خودروی خود را به بهترین نحو تعویض کنید و خودروی خود را در بهترین حالت نگه دارید.
برای آن که روغن موتور را در پارکینگ منزل تعویض کنید، به تعدادی ابزار نیاز خواهید داشت. برخی از ابزارهای مورد نیاز تعریف شده برای تعویض روغن موتور به شرح زیر است:
- دستکش
- آچار فیلتر روغن
- فیلتر روغن نو
- ظرف برای تخلیه روغن
- جک
- قیف
- واشر
مراحل تعویض روغن موتور
احتمالا تعویض روغن را از نزدیک مشاهده کرده‌اید یا حتی آن را انجام داده باشید. اما افراد از نکات و مراحل مهم تعویض روغن موتور آگاه نیستند که منجر می‌شود در برخی از مراحل آن اشتباه کنند. پس بهتر است مراحل زیر را به خوبی مطالعه کنید تا در تعویض روغن موتور خودروی خود دچار مشکل نشوید:
خودروی خود را در یک زمین صاف و بدون شیب پارک کنید.
اولین مرحله از تعویض روغن موتور که باید آن را در نظر داشته باشید، پارک خودرو در یک زمین صاف است. زیرا شما باید خودروی خود را با جک بالا بکشید و این امر در زمین شیب‌دار بسیار دشوار و حتی خطرناک خواهد بود. بهتر است موتور خودروی خود را به خوبی خنک کنید تا روغن موتور داخل آن داغ نباشد؛ در غیر این صورت ممکن است خطرآفرین باشد.
با استفاده از جک، خودرو را بالا بکشید.
از یک جک قدرتمند برای بالا کشیدن خودروی خود استفاده کنید و آن را به قدر کافی بالا بکشید. توجه داشته باشید که شما قرار است زیر خودرو بروید و باید فضای کافی وجود داشته باشد. پس آن را به میزان کافی بالا بکشید تا بعدا به مشکل برخورد نکنید.
روغن موتور قدیمی را تخلیه کنید.
در زیر خودرو، پیچ تخلیه‌ای وجود دارد که با باز کردن آن روغن موتور تخلیه می‌شود. نخست یک ظرف زیر آن قرار دهید و آن را باز کنید تا روغن موتور به صورت کامل تخلیه شود.
از آن‌جایی که روغن موتور در این حالت با فشار نیروی جاذبه بیرون می‌آید، بهتر است تا اجازه دهید تمامی روغن سوخته به آرامی از کارتل خارج شود. برای این کار عجله نکنید. توصیه می‌شود که بین 15 الی 20 دقیقه خودرو را به حال خودش رها کنید تا تمامی روغن سوخته درون سطل بریزد.
در صورتی که آچار مخصوص برای تعویض فیلتر روغن را خریداری کرده‌اید، می‌توانید فیلتر روغن را باز کنید. با استفاده از آچار مخصوص فیلتر روغن جدید را سرجایش ببندید. تعویض فیلتر روغن راهکار کم هزینه‌تری نسبت به تمیزکاری فیلتر روغن است، چرا که برای تمیز کاری فیلتر روغن به نفت یا حلال‌های صنعتی نیاز خواهید داشت. در صورت تمایل به استفاده از فیلتر روغن پیشین، بایستی این فیلتر به‌طور کامل شسته شود. فیلتر روغن جدید یا شسته‌شده قبل از بسته‌شدن بایستی با مقداری روغن موتور چرب شود.
توصیه می‌کنیم تا حد امکان روغن موتور را لمس نکنید؛ زیرا ممکن است دستتان را بسوزاند و همچنین کثیفی بسیاری به جای می‌گذارد. بهتر است قبل از شروع تخلیه روغن موتور، دستکش دستتان کنید تا احتمال خطر و کثیفی را به حداقل برسانید.
نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که آیا واشر پیچ تخلیه روغن موتور پوسیدگی دارد؟ اگر پوسیدگی داشته باشد، باید واشر جدید را جایگزین آن کنید؛ زیرا واشر پیچ تخلیه روغن موتور قطعه‌ای بسیار مهم است و در صورت پوسیدگی، امکان نشت روغن موتور وجود دارد. در نهایت پس از اتمام تخلیه روغن موتور، پیچ تخلیه را ببندید.
فیلتر روغن را تعویض کنید.
در تعویض روغن موتور، تعویض فیلتر روغن نیز بسیار ضروری است. زیرا فیلتر روغن، روغن موتور را تصفیه می‌کند و نبود آن باعث کاهش عمر مفید روغن موتور به کمتر از یک ماه می‌شود. شما می‌توانید فیلتر روغن خودروی خود را در داخل کاپوت خودرو مشاهده کنید. باز کردن فیلتر روغن تنها با آچار و ابزار مشابه امکان پذیر است. پس از باز کردن، آن را دور بیندازید و فیلتر روغن جدید و نو را جایگزین آن کنید.
روغن موتور نو را داخل موتور بریزید.
آخرین مرحله از تعویض روغن موتور، افزودن روغن موتورجدید به موتور است. هر چه قدر روغن موتور با کیفیت‌تری در موتور استفاده کنید، موتور بازده بیشتری پیدا می‌کند و عملکرد بهتری ارائه می‌دهد. پیشنهاد ما به شما خرید روغن موتور است که در دفترچه راهنمای خودروی شما به آن اشاره شده و هر چقدر کیفیت روغن موتوری که خریداری میکنید بالاتر باشد کارکرد و عمر مفید خودرو شما بهبود پیدا می‌کند.
در قسمت کاپوت و بخش کناری موتور خودرو، محلی برای ریختن روغن موتور وجود دارد که دارای درپوش است. درپوش را باز کنید و یک قیف نسبتا بزرگ را در دهانه آن بگذارید. سپس روغن موتور را باز کنید و آن را درون قیف بریزید. حالا شما تمام مراحل تعویض روغن موتور را انجام داده‌اید. در آخر بهتر است به خوبی پیچ تخلیه روغن موتور و قسمت فیلتر روغن را چک کنید تا هیچ‌گونه نشتی نداشته باشد. اگر نشتی مشاهده میکنید، باید آن را از بین ببرید تا بعدا تبدیل به یک مشکل بزرگ‌تر نشود.
پس از تعویض روغن به دلیل آن که تمامی روغن سوخته از اجزای داخلی پیشرانه تخلیه شده است، سنسور روغن موتور پایین‌بودن سطح روغن را به کامپیوتر اعلام می‌کند و بنابراین چراغ هشدار روغن را روی مجموعه نشانگرها خواهید دید. پس از روشن‌کردن موتور خودرو، این چراغ برای لحظاتی روشن می‌ماند. لازم است تا پس هر بار تعویض روغن چه به‌صورت شخصی و چه در مراکز سرویس، خودرو را روشن کنید تا پمپ روغن (اویل پمپ) روغن موتور را درون پیشرانه به چرخش درآورد. در صورتی که روغن به‌خوبی درون پیشرانه بچرخد، چراغ روغن موتور خاموش می‌شود.
نکات حیاتی و مهم در تعویض روغن موتور
- پیش از آن که روغن موتور جدید را درون پیشرانه بریزید، حجم آن را مد نظر داشته باشید. حجم روغن موتور در حالتی که فیلتر روغن را تعویض میکنید بیشتر است، چرا که بخش اندکی از آن درون فیلتر روغن می‌ریزد. برای مثال موتور پراید در حالت عادی به 3 لیتر روغن نیاز دارد، اما اگر فیلتر روغن آن تعویض شود، این مقدار به 3.5 لیتر افزایش خواهد یافت.
- قبل از خرید روغن موتور به شاخص گرانروی یا ویسکوزیته آن توجه داشته باشید و روغن مناسب را برای اتومبیل خود خریداری کنید. روغن موتور مناسب هر پیشرانه در دفترچه راهنمای آن نوشته است. همچنین می‌توانید از طریق منابع آنلاین یا تعمیرکاران خبره، در مورد نوع روغن موتور مناسب اطلاع یابید.
- روغن موتور سابق خود را که در یک ظرف تخلیه کرده‌اید، به یکی از مغازه‌های تعویض روغنی تحویل دهید. این ماده برای محیط زیست بسیار مضر است و با این کار، آن را مجددا در چرخه بازیافت قرار می‌دهید.
- در زمستان بهتر است تعویض روغن موتور را وقتی بیش از 6 ساعت از روشن بودن خودرو می‌گذرد، انجام ندهید. زیرا گرانروی روغن موتور بالا می‌رود و کاری بسیار سخت خواهید داشت.
- هنگام تعویض روغن مراقب باشید تا روغن موتور روی سایر قطعات خودرو و همچنین بدنه آن نریزد. در صورت وقوع این اتفاق، بدنه خودرو یا قطعه مربوطه را با استفاده از یک دستمال خشک و تمیز پاک کنید. همچنین برای زدودن آثار چربی از قسمت‌های درونی موتور، می‌توانید از اسپری‌های پاک‌کننده موتور استفاده کنید.
- فیلتر روغن را بیش از حد سفت نکنید. در صورت سفت‌کردن بیش از حد آن، باز‌کردن مجدد فیلتر روغن مشکل خواهد بود و حتی احتمال شکستگی برخی قطعات وجود دارد.
- اگر می‌خواهید روغن موتور مینرال (Mineral) را با روغن موتور سنتتیک تعویض کنید، بهتر است به خوبی داخل موتور را شستشو دهید. برای انجام این کار پس از تخلیه، فیلتر روغن را در نیاورید و ابتدا روغن فلاشینگ را جایگزین کنید. سپس خودرو را به مدت 20 دقیقه روشن نگه دارید تا به خوبی داخل موتور تمیز شود. حالا می‌توانید مراحل بعدی را ادامه دهید.
بررسی میزان روغن موتور جدید
حالا که مراحل تعویض روغن موتور را به صورت کامل انجام داده‌اید، بهتر است عملکرد آن را تست کنید تا از صحیح بودن عملکرد آن مطمئن شوید. ابتدا خودروی خود را روشن کنید و حدود 30 ثانیه آن را بی حرکت نگه دارید. میله‌ای کنار موتور خودرو وجود دارد، آن را بیرون بیاورید و با دستمال تمیز کنید و مجددا سر جایش بگذارید. بار دیگر که آن را در آوردید، یک خط تراز روی آن قابل مشاهده است؛ با آن می‌توانید میزان روغن موتوری که باید به موتور بیفزایید و یا بکاهید را متوجه شوید. به هیچ عنوان این کار را فراموش نکنید که می‌تواند مشکلات زیادی برایتان به بار آورد.
دوره نیاز موتور به تعویض روغن
همان‌طورکه در ابتدای مقاله اشاره کردیم، روغن موتور باید در دوره‌هایی مشخص تعویض شود تا بهترین عملکرد را داشته باشد. به طور کلی می‌توان گفت هیچ یک از روغن موتورها دوره تعویض مشابهی ندارند و هر کدام عمر مفید مختلفی دارد. اما می‌توان عمر مفید روغن موتورهایی را که به صورت سنتتیک (synthetic) به دست آمده‌اند را طولانی‌تر از باقی محصولات دانست. دوره تعویض روغن موتور می‌تواند از 5 هزار کیلومتر تا 20 هزار کیلومتر و حتی بالاتر، متغیر باشد. پس بهتر است از روغن موتور مصرفی خود به قدر کافی شناخت داشته باشید تا دوره تعویض آن را نیز بدانید.
نشانه های زمان مناسب برای تعویض روغن موتور ماشین چیست؟
تغییر رنگ روغن موتور
اگر روغن موتور را به صورت ظاهری چک کنید، می‌توانید در مورد زمان مناسب تعویض آن تصمیم گیری کنید. در صورتی که روغن موتور تغییر رنگ داشته باشد، یعنی روغن موتور قهوه‌ای تیره و یا سیاه شود، حتماً آن را تعویض نمایید. این تغییر رنگ روغن موتور به دلیل جذب شدن آلودگی‌های بنزین و قطعات می‌باشد. در این مواقع باید روغن موتور عوض شود.
همچنین عوض نشدن رنگ روغن موتور؛ یکی از نشانه‌های مهم برای زمان تعویض روغن است. اگر روغن موتور خودرو را مدتی است که عوض کرده‌اید و تغییری در آن دیده نمی‌شود، یعنی روغن موتور کیفیت مطلوبی ندارد و به درستی کار نمی‌کند؛ بنابراین باید هر چه زودتر آن را عوض کنید.
روشن شدن چراغ چک روغن خودرو
روشن شدن چراغ چک خودرو می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، اگر چراغ روغن خودرو روشن شود یعنی فشار روغن پیشرانه کم شده است و خودرو به خوبی کار نمی‌کند. در زمان روشن شدن چراغ روغن خودرو، اولین اقدام شما باید تعویض روغن موتور ماشین باشد.
کاهش شتاب خودرو
اگر در زمان رانندگی متوجه کم شدن قدرت خودرو در زمان شتاب گیری بشویدف یعنی پیشرانه خودرو نمی‌تواند قطعات خودرو را ر زمان حرکت کردن، به خوبی روغن کاری کند و این نشان دهنده این است که روغن موتور کثیف است و باید تعویض شود.
شنیده شدن صدای ضربه از موتور خودرو
اگر در حالت درجا متوجه لرزش پیشرانه و در زمان زیاد شدن سرعت، ضربه‌های متوالی از موتور و پیشرانه به گوش برسد، یعنی روغن کثیف شده و زمان تعویض آن فرا رسیده است. اگر در این موقعیت نسبت به تعویض روغن موتور سهل انگاری کنید، به مرور به یاتاقان‌های متحرک خودرو آسیب می‌رسد.
معمولاً با شنیده شدن صدا از موتور ماشین، آسیب‌های بیشتری به خودرو وارد شده است و این مشکل فقط با تعویض روغن برطرف نمی‌شود؛ بلکه احتمالاً نیاز به اقدامات دیگری برای برطرف شدن صدای موتور وجود دارد.
شنیده شدن صدای تیک تاک همزمان با روشن شدن موتور خودرو
اگر روغن موتور سنگین شده باشد، جریان آن در پیشرانه به سختی انجام می‌شود و صدای تیک تاک از سوپاپ‌ها به گوش می‌رسد. بر این اساس، زمانی که خودرو خاموش است، اگر استارت بزنید، صدای تیک تیک یا تیک تاک به گوش خواهد رسید. دلیل این صدا نیاز داشتن زمان بیشتر روغن موتور است که برای حرکت و روغن کاری قطعات و سوپاپ‌ها لازم دارد. زمانی که روغن کاری انجام شود، این صدا برطرف خواهد شد.
بالا بودن دور موتور در حالت درجا
اگر در حالت درجا دور موتور بالا باشد، یعنی روغن موتور کثیف است. ممکن است کثیف بودن روغن موتور به دلیل بیشتر شدن اصطکاک بین قطعات مختلف مانند رینگ‌ها، یاتاقان‌ها و پیستون‌ها باعث بالا رفتن سرعت پیشرانه و افزایش دور موتور خودرو شود.